- Rok G. Herlinga-Grudzińskiego

Historia literatury polskiej notuje pewien wstydliwy rozdział. W powojennej polskiej kulturze istnieli ważni twórcy, skazani jednak na zapomnienie i wykreśleni ze świadomości literackiej kraju. Ten zakaz dotyczył wszystkich, których okoliczności rzuciły w okresie wojny lub tuż po niej w głąb Związku Radzieckiego, a którzy potem ośmielali się dawać świadectwo tragicznych doświadczeń z sowieckich łagrów. Taką postacią był przez lata GUSTAW HERLING-GRUDZIŃSKI, jeden z najciekawszych pisarzy polskich tworzących na emigracji, wybitny intelektualista i moralista.

Gustaw Herling-Grudziński urodził się 20 maja 1919 r. w Kielcach jako najmłodsze z czworga dzieci Józefa i Doroty z Bryczkowskich. W 1921 r., po sprzedaniu mająteczku w Skrzelczycach, ojciec stał się współwłaścicielem młyna w Suchedniowie. Ten właśnie okres z dzieciństwa najmocniej utrwalił się we wspomnieniach autora „Innego świata”, choć reminiscencje te przybierają wymiar nierealny, o czym świadczy zapis z „Dziennika”: „Przed wyjazdem z Neapolu wyciągnąłem moją siostrę na opowiadania o naszych stronach. Krążyłem wokół Ciemnego Stawu, przymykając oczy widziałem z absolutną wyrazistością olchową groblę, łachy nenufarów, szuwary blisko łąki, stawidła i upust, płytką rzeczkę opływającą nasz dom, ogromne modrzewie przed domem. Cóż z tego, że większości obrazu już nie ma (…) Realność dzieciństwa nie jest tak krucha i sypka, jak realność wieku dojrzałego. Szczęśliwy, kto ją potrafi w opisie utrwalić na zawsze. Zazdroszczę Miłoszowi „Doliny Issy” (Szafuza, 21.08.1971)¹.